Jak mówią przepisy ruchu drogowego pojazdami uprzywilejowanymi są te, służące w jednostkach ratownictwa zdrowia, życia i mienia ludzkiego. Do grupy pojazdów uprzywilejowanych wchodzą w skład też pojazdy, które wykorzystują formacje bezpieczeństwa i porządku publicznego. To znaczy, że pojazdami uprzywilejowanymi są dla przykładu karetki , pojazdy policji, straży miejskiej czy straży pożarnej. Pojazd uprzywilejowany w czasie akcji musi ogłosić swój pobyt na trasie, tak aby pozostali uczestnicy ruchu mogli na nie właściwie reagować.
Pojazdy uprzywilejowane posiadają prawa, ale te mogą zastosować w uzgodnionych sytuacjach. W normalnych zdarzeniach drogowych są zobowiązane do stosowania się do przepisów i zasad, podobnie jak pozostali kierowcy. Wyłącznie w okolicznościach, gdy pojazd uprzywilejowany musi zapewnić bezpieczeństwo lub bierze udział w akcji ratowania życia, mienia zdrowia ludzkiego czy jest elementem kolumny pojazdów uprzywilejowanych ma prawo użyć swoich praw. Tym przywilejem jest możliwość nieprzestrzegania zasad ruchu czy pionowych i poziomych znaków drogowych. Kierowcy pojazdów uprzywilejowanych mogą pominąć sygnalizację świetlną, wjechać pod prąd i stawać w przestrzeniach niedozwolonych.
Warunkiem jest ogłoszenie uczestnictwa w ruchu sygnałem świetlnym oraz dźwiękowym, przy zapalonych światłach drogowych czy światłach mijania. Sygnał dźwiękowy nie jest wymagany po zatrzymaniu się pojazdu, jednak niezależnie od sytuacji niezbędne jest utrzymanie wyjątkowej ostrożności. Kierowca pojazdu uprzywilejowanego ma za zadanie całkowicie słuchać sygnałów osoby upoważnionej do kierowania i kontroli ruchu drogowego niezależnie od sytuacji.
Jak postępować w pobliżu pojazdów uprzywilejowanych?
Wszyscy uczestnicy ruchu drogowego: kierowcy, motocykliści czy piesi muszą pilnować szczególnego zachowania w obecności pojazdu uprzywilejowanego. Osoba w obecności pojazdu uprzywilejowanego musi usunąć się z drogi, torując prędką i bezpieczną drogę przejazdu. W takim przypadku dozwolony jest przejazd na pobocze lub pas zieleni czy zatrzymanie pojazdu na przystanlu autobusowym lub zatoce. Najczęściej kierowcy zjeżdżają do krawędzi jezdni. W niektórych przypadkach nie należy się zatrzymywać, aby nie spowalniać ani nie wywoływać niespodziewanego zatrzymania pojazdu uprzywilejowanego. Zarówno kierowcy, motocykliści jak i pojazdy uprzywilejowane muszą szczególnie czujnie poruszać się na skrzyżowaniu, zwłaszcza że pojazd uprzywilejowany ma prawo się na nim pojawić pomimo światła czerwonego. Obok tego piesi też mają za zadanie uznać pierwszeństwo karetki, radiowozu czy strażackiego wozu. Absolutnie nieprzepisowe jest wchodzenie na jezdnię, nawet mając zielone światło. Osoby, jakie już weszły na pasy, muszą prędko z nich zejść. Należy wiedzieć o tych regułach, dlatego że nieprzestrzeganie ich grozi mandatem.
Czy można wyprzedzać pojazd uprzywilejowany?
Wyprzedzanie pojazdu uprzywilejowanego wywołuje wiele wątpliwości pośród kierowców. O wyprzedzaniu karetki, wozu strażackiego, radiowozu lub innego pojazdu uprzywilejowanego nie ma mowy, kiedy biorą udział w ratowniczej akcji czy połączonej z zachowaniem bezpieczeństwa. Wtedy zobowiązaniem wszystkich uczestników ruchu drogowego jest oddanie pierwszeństwa. Jak postępować, kiedy pojazd uprzywilejowany znajdzie się na drodze, a nie będzie wykazywał swojego pośpiechu?
W obszarze mieszkalnym bez względu na położenie kierowcy mają zakaz wyprzedzania pojazdu uprzywilejowanego. Bez znaczenia, czy pojazd stosuje sygnały dźwiękowe i świetlne czy też nie, wyprzedzenie pojazdu uprzywilejowanego w obszarze mieszkalnym grozi punktami karnymi oraz mandatem. Tylko poza obszarem zamieszkałym wolno wyprzedzić pojazdy uprzywilejowane, pod warunkiem, że nie uczestniczą w żadnej akcji. W czasie manewru wyprzedzania należy utrzymać niezwykłą ostrożność. Warto pamiętać, że pojazd uprzywilejowany może być potrzebny w każdej chwili, a wtedy i tak należy zapewnić mu bezpieczny przejazd. W obecności pojazdu uprzywilejowanego zawsze trzeba troszczyć się o wspólną bezpieczną jazdę.
Kolizja z pojazdem uprzywilejowanym, po czyjej stronie leży odpowiedzialność?
Chociaż każdy pojazd uprzywilejowany posiada swoje dodatkowe prawa, a uczestnicy ruchu drogowego muszą ustępować pierwszeństwa, w każdej sytuacji może zdarzyć się kolizja z pojazdem uprzywilejowanym. Zderzenie z pojazdem uprzywilejowanym nie zaważa na tym, że to inny kierowca automatycznie ponosi winę za wywołanie wypadku. Każdy przypadek ocenia się indywidualnie, aby powiedzieć, jaka ze stron nie zachowała wymaganej ostrożności i wywołała kolizję. Kierowca pojazdu uprzywilejowanego też może być uznany winnym i pociągnięty do odpowiedzialności, jeśli nie dostosował się do zasad. Sprawdzane są takie okoliczości, jak właściwa sygnalizacja świetlna i dźwiękowa pojazdu uprzywilejowanego, zdolność drugiego kierowcy do dostrzeżenia pojazdu uprzywilejowanego i właściwej reakcji. Znaczenie ma też ogólny rozwój sytuacji w ruchu drogowym, a nawet warunki pogodowe.
